Co jedzą wiewiórki – dieta, preferencje pokarmowe i wpływ środowiska

Naturalna dieta wiewiórek w środowisku leśnym i parkowym

Wiewiórki to niezwykle zwinne i inteligentne gryzonie, które zasiedlają niemal wszystkie strefy klimatyczne półkuli północnej. Najczęściej spotykanym gatunkiem w Polsce jest wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), znana ze swojej rudej sierści, puszystego ogona i sprawnego wspinania się po drzewach. Niezależnie od tego, czy obserwujemy ją w lesie, parku miejskim czy przydomowym ogrodzie, jej dieta oparta jest przede wszystkim na naturalnych, roślinnych źródłach pokarmu, które zapewniają nie tylko energię, ale i wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Różnorodność gatunków a różnorodność diety

Na świecie istnieje ponad 270 gatunków wiewiórek, z których większość żyje w środowisku naturalnym, a nieliczne – jak wiewiórka szara (Sciurus carolinensis) – świetnie przystosowały się do życia w miastach. Dieta wiewiórek różni się w zależności od gatunku, regionu geograficznego i pory roku, ale u podstaw pozostaje zbliżona: wiewiórki są w większości roślinożercami z tendencją do okazjonalnej wszystkożerności.

W środowisku leśnym i parkowym wiewiórki odżywiają się tym, co naturalnie występuje w ich otoczeniu – są mistrzyniami w wyszukiwaniu pożywienia i przystosowywaniu się do zmiennych warunków. Ich układ pokarmowy przystosowany jest do trawienia nasion, owoców, a także niektórych białek pochodzenia zwierzęcego.

Główne źródła pokarmu – co jedzą wiewiórki w naturze?

Orzechy to jeden z podstawowych elementów diety wiewiórek. Są bogatym źródłem tłuszczów, które zapewniają im energię potrzebną do termoregulacji i aktywności fizycznej – szczególnie w okresach chłodów. W polskich lasach wiewiórki szczególnie cenią:

orzechy laskowe – jedne z ulubionych, łatwo dostępne, łatwe do otwarcia
żołędzie – szczególnie jesienią, gromadzone w norach i dziuplach
bukiew – nasiona buka zwyczajnego, bardzo wartościowe energetycznie
szyszki sosnowe i świerkowe – źródło nasion i żywicy, szczególnie zimą

Nie mniej ważną rolę w diecie odgrywają nasiona, pąki, kora i młode pędy drzew liściastych i iglastych. W okresie wiosennym, kiedy zapasy się kończą, a roślinność dopiero zaczyna się rozwijać, wiewiórki zjadają:

pąki drzew i krzewów – źródło witamin i mikroelementów
świeże liście i kiełki – lekkostrawne i odżywcze
kwiaty i nektar – jako forma uzupełnienia składników mineralnych

Latem i wczesną jesienią wiewiórki chętnie sięgają po owoce leśne – borówki, maliny, jeżyny, a także po dzikie jabłka, śliwki i gruszki. Te słodkie dodatki nie tylko wzbogacają dietę, ale również dostarczają naturalnych cukrów i antyoksydantów.

Ważnym składnikiem diety są też grzyby, zarówno świeże, jak i suszone. Wiewiórki potrafią gromadzić i suszyć grzyby na gałęziach, co stanowi fascynujący przykład ich zdolności adaptacyjnych. W okresie braku dostępu do świeżego pokarmu, suszone grzyby stają się istotnym rezerwuar energii.

Sezonowość diety i zachowania magazynujące

Dieta wiewiórek jest silnie uzależniona od pory roku. Wiosną i latem skupiają się na świeżych, łatwo dostępnych produktach, takich jak liście, kwiaty, owoce i owady. Jesienią – kiedy dostępność nasion i orzechów jest największa – wiewiórki intensywnie gromadzą zapasy na zimę, wykazując się niesamowitą pamięcią przestrzenną.

Wiewiórki:

zakopują orzechy i nasiona w ziemi
ukrywają jedzenie w dziuplach, pod liśćmi lub korzeniami
rozmieszczają zapasy w wielu miejscach, zwiększając szansę na ich odnalezienie w trudnych warunkach

Zdolność do tworzenia rozproszonych magazynów pożywienia jest kluczowym elementem przetrwania w chłodniejszym klimacie. Choć nie wszystkie skrytki są później odnajdywane, część z nich służy innym zwierzętom lub staje się zalążkiem nowych roślin, dzięki czemu wiewiórki odgrywają istotną rolę w rozsiewaniu drzew.

Białko w diecie – czy wiewiórki jedzą zwierzęta?

Choć większość diety wiewiórek stanowią produkty roślinne, zwierzęta te nie są stuprocentowymi wegetarianami. W okresach niedoboru składników odżywczych – np. na wiosnę – wiewiórki potrafią sięgać po:

owady i ich larwy
jaja ptasie z gniazd na drzewach
padlinę w postaci rozkładających się resztek

Takie zachowania są jednak rzadkie i nie stanowią podstawy diety. Wiewiórki nie polują, a jedynie korzystają z okazji, by uzupełnić białko i minerały, których brakuje wiosną, kiedy jeszcze nie ma owoców, a zapasy zimowe się kończą.

Wpływ środowiska na skład diety

W zależności od tego, czy wiewiórka żyje w lesie pierwotnym, parku miejskim czy przydomowym ogrodzie, jej dieta będzie się różnić. Środowisko naturalne oferuje bogactwo różnorodnych, zbilansowanych źródeł pokarmu, podczas gdy w warunkach miejskich dieta staje się często uboższa, mniej różnorodna, a przez to bardziej narażona na błędy żywieniowe (np. spożywanie resztek, produktów przetworzonych).

Z tego względu, jeśli obserwujemy wiewiórki w naszym otoczeniu i chcemy im pomóc, warto pamiętać, że najlepszym sposobem jest zapewnienie im dostępu do naturalnego pożywienia: orzechów, nasion i owoców – bez dodatków i przetworzonej żywności. Świadoma obserwacja tych zwierząt może nie tylko dostarczyć wiele radości, ale także pomóc w ochronie i wspieraniu lokalnych populacji wiewiórek poprzez troskę o bioróżnorodność i zachowanie siedlisk.

Ulubione pokarmy – co najchętniej jedzą wiewiórki?

Choć wiewiórki znane są z tego, że jedzą niemal wszystko, co znajdą w swoim otoczeniu, to ich preferencje pokarmowe są wyraźne i doskonale dostosowane do potrzeb energetycznych oraz dostępności składników w poszczególnych porach roku. Dzięki rozwiniętemu węchowi i pamięci przestrzennej wiewiórki potrafią nie tylko odnajdywać ukryte pożywienie, ale również selekcjonować je pod względem wartości odżywczej. Ulubione pokarmy tych zwinnych gryzoni to przede wszystkim produkty wysokokaloryczne, bogate w tłuszcze i białko, ale nie brakuje również składników uzupełniających dietę w mikroelementy i wodę.

Orzechy – kaloryczny przysmak i zimowy magazyn energii

Bezapelacyjnie największym przysmakiem wiewiórek są orzechy, które pełnią kluczową rolę w ich diecie – zwłaszcza w okresie jesiennym i zimowym. Orzechy są:

bogate w tłuszcze nienasycone
pełne białka roślinnego
długo przechowywalne

Do ulubionych należą przede wszystkim:

orzechy laskowe – łatwe do rozłupania, dostępne w parkach i lasach liściastych
orzechy włoskie – większe, bardziej kaloryczne, ale wymagające więcej wysiłku przy otwieraniu
żołędzie – szczególnie cenione przez wiewiórki pospolite; są zbierane i zakopywane na zimę
bukiew – drobne, ale wartościowe nasiona buka, bogate w energię

Wiewiórki potrafią przegryzać nawet twarde łupiny, korzystając ze swoich ostrzy, stale rosnących siekaczy, które ścierają się naturalnie podczas rozłupywania nasion. Umiejętność otwierania różnych gatunków orzechów świadczy o wysokim poziomie adaptacji i inteligencji tych zwierząt.

Nasiona i ziarna – codzienne źródło energii

Oprócz orzechów, wiewiórki bardzo chętnie sięgają po różnego rodzaju nasiona – zwłaszcza wiosną i latem, kiedy dostępność orzechów jest ograniczona. Ulubione nasiona to:

słonecznik – szczególnie nasiona czarne, o wysokiej zawartości tłuszczu
dynia – łatwe do spożycia, lekkostrawne i bogate w witaminy
sezam i len – rzadziej dostępne naturalnie, ale chętnie zjadane przy dokarmianiu
nasiona traw i zbóż – np. pszenica, owies, proso, w parkach miejskich

Wiewiórki często korzystają z karmników dla ptaków, gdzie znajdują dostęp do mieszanek ziaren – nie zawsze odpowiednich, ale w wielu przypadkach stanowiących uzupełnienie diety, zwłaszcza w zimniejszych miesiącach.

Owoce i warzywa – smakowita różnorodność

Choć wiewiórki kojarzymy głównie z orzechami, nie należy zapominać o ich upodobaniu do świeżych owoców i warzyw, które dostarczają:

witaminy C i K
błonnik
naturalne cukry i wodę

W środowisku naturalnym wiewiórki zjadają:

owoce leśne – maliny, jeżyny, borówki, poziomki
dzikie jabłka i śliwki
gruszki, derenie, jarzębina
pędy młodych warzyw, np. liście buraka, marchwi, ogonki rabarbaru

W okresie suszy owoce stają się cennym źródłem wody, a wiosną – jedną z pierwszych dostępnych form pożywienia, szczególnie dla samic po porodzie.

Grzyby – wyjątkowy składnik diety

Wiewiórki jako jedne z nielicznych ssaków leśnych aktywnie zbierają i suszą grzyby. Zawieszają je na gałęziach lub układają na słońcu, by po wysuszeniu schować do kryjówek. Wiewiórki preferują:

borowiki i podgrzybki
kurki i mleczaje
grzyby nadrzewne, jak huba

Grzyby są źródłem białka, witamin z grupy B i mikroelementów, które wspomagają odporność. Ich spożywanie wskazuje na wysoki poziom adaptacji tych zwierząt i ich zdolność do przetwarzania pożywienia.

Okazjonalne źródła białka zwierzęcego

Choć wiewiórki to głównie roślinożercy, ich układ pokarmowy pozwala im także na spożycie pokarmów pochodzenia zwierzęcego. Tego typu zachowania są rzadkie i dotyczą głównie sytuacji kryzysowych lub wczesnowiosennych.

Wiewiórki mogą zjeść:

owady i larwy, np. chrząszcze, gąsienice, pająki
jajo ptasie, szczególnie w gniazdach opuszczonych przez dorosłe ptaki
padlinę, np. resztki innych gryzoni – bardzo sporadycznie

To zachowanie obserwuje się najczęściej u samic w ciąży lub karmiących, kiedy zapotrzebowanie na białko i wapń znacząco wzrasta. Pokarmy te traktowane są jako uzupełnienie, a nie główny składnik diety.

Zachowania żywieniowe – rytuały i selekcja

Wiewiórki nie tylko jedzą to, co znajdą – one aktywnie wybierają to, co najlepsze. Potrafią sprawdzać orzechy, potrząsając nimi przy uchu, by ocenić, czy są pełne. Selekcjonują owoce po zapachu i twardości, a nasiona rozłupują z niezwykłą precyzją.

Zanim zdecydują się schować dany pokarm na później, często:

obracają go w łapkach i obwąchują
testują strukturę skorupy lub skórki
porównują kilka egzemplarzy i wybierają najbardziej wartościowy

To zachowanie pokazuje, że wiewiórki nie są bezrefleksyjnymi zbieraczami, ale aktywnie zarządzają swoją dietą i zapasami, co czyni je jednymi z najlepiej przystosowanych do życia dzikich ssaków.

Ulubione pokarmy wiewiórek nie tylko spełniają ich potrzeby odżywcze, ale też pozwalają im przetrwać zimę, wychować młode i utrzymać wysoką aktywność przez cały rok. To właśnie ich instynktowna zdolność do wybierania wartościowego jedzenia czyni je mistrzyniami przetrwania w zróżnicowanych warunkach środowiskowych.

Dieta wiewiórek miejskich – adaptacja do życia w otoczeniu człowieka

Wiewiórki, choć kojarzone głównie z leśnymi ostępami i koronami drzew, z powodzeniem przystosowały się również do życia w miastach, parkach, osiedlach mieszkaniowych i ogrodach. Ich niezwykła zdolność do adaptacji objawia się m.in. w elastycznym podejściu do diety – wiewiórki miejskie jedzą wszystko, co znajdą, korzystając nie tylko z naturalnych zasobów, ale również z… ludzkiej uprzejmości i beztroski. Niestety, nie wszystko, co oferuje cywilizacja, służy ich zdrowiu.

Miejskie menu – z czego korzystają wiewiórki w parkach?

W środowisku miejskim wiewiórki nie mają takiego dostępu do różnorodnych nasion, orzechów czy owoców, jak ich leśne kuzynki. Jednak rekompensują to sobie na różne sposoby:

karmniki dla ptaków – bogate źródło słonecznika, dyni i innych nasion
resztki ludzkiego jedzenia – znajdowane w koszach, na chodnikach, placach zabaw
pokarmy podawane przez ludzi – często w dobrej wierze, ale nieodpowiednie dla ich organizmu

W parkach miejskich wiewiórki zjadają także owoce z drzew ozdobnych (jabłonie, śliwy, grusze) oraz korzystają z naturalnych zasobów dostępnych sezonowo, np. orzechów leszczyny czy bukwi, jeśli w pobliżu znajdują się drzewa rodzimych gatunków.

Wiewiórki i ludzkie jedzenie – przyjacielska pułapka

Wielu ludzi z sympatii do tych uroczych stworzeń decyduje się na ich dokarmianie – często z ręki, czasem z karmnika, innym razem przez zostawienie kawałków chleba czy ciastek na ławce. Niestety, choć intencje są dobre, skutki mogą być szkodliwe.

Najczęstsze produkty podawane przez ludzi to:

chleb – zbyt ciężkostrawny, może fermentować w żołądku, powodując wzdęcia i zaburzenia jelitowe
ciastka, bułki, drożdżówki – zawierają cukier, sól i tłuszcze trans, które są całkowicie nieprzyswajalne dla układu pokarmowego wiewiórki
orzeszki ziemne solone – choć lubiane, są nieodpowiednie; zbyt słone i często spleśniałe
resztki z fast foodów – najgroźniejsze, zawierają przyprawy, konserwanty i składniki toksyczne dla zwierząt

Takie pożywienie może prowadzić do:

zaburzeń metabolicznych
otyłości i niewydolności wątroby
zatrucia organizmu toksynami
uzależnienia od człowieka i utraty naturalnych zachowań

Co więcej, wiewiórki, które regularnie są dokarmiane przez ludzi, przestają same szukać pożywienia, co osłabia ich instynkt przetrwania. Mogą również stawać się zbyt ufne, podchodząc do dzieci lub psów, co naraża je na niebezpieczeństwo.

Zmiany w zachowaniu i fizjologii wiewiórek miejskich

Wiewiórki żyjące w miastach różnią się zachowaniem od swoich leśnych krewnych. Obserwuje się u nich:

większą aktywność w ciągu dnia, związaną z obecnością ludzi i dostępem do łatwego pożywienia
mniejszy lęk przed człowiekiem, co zwiększa ryzyko urazów
częstsze problemy z uzębieniem i trawieniem, wynikające ze spożywania twardych, przetworzonych pokarmów
brak instynktu magazynowania jedzenia na zimę, co czyni je zależnymi od karmników

Warto też zauważyć, że wiewiórki miejskie często żyją w mniejszych zadrzewieniach, co ogranicza im przestrzeń do migracji i redukuje różnorodność pokarmową. Ich przetrwanie zależy w dużym stopniu od odpowiedzialności ludzi, którzy dzielą z nimi miejskie środowisko.

Rola karmników i ich wpływ na dietę

Coraz więcej miast instaluje specjalne karmniki dla wiewiórek, które mają za zadanie wspierać ich populacje, szczególnie zimą. To bardzo pozytywny trend, ale kluczowe jest to, czym są one zapełniane. Prawidłowe składniki to:

niesolone orzechy: laskowe, włoskie, piniowe
nasiona dyni i słonecznika (niesolone)
suszone owoce bez cukru: jabłka, gruszki, żurawina
płatki owsiane lub jęczmienne (niesłodzone)

Nie należy stosować żadnych produktów zawierających cukier, sól, przyprawy, mąkę pszenną, mleko ani oleje roślinne rafinowane.

Dzięki dobrze zaopatrzonym karmnikom wiewiórki mają szansę na zdrową dietę także zimą, a ich zachowania nie ulegają całkowitemu wypaczeniu. Najlepiej jednak, jeśli karmniki są traktowane jako uzupełnienie, a nie główne źródło pożywienia.

Miasto jako pułapka żywieniowa – co zagraża wiewiórkom?

Miasta oferują nie tylko ułatwiony dostęp do jedzenia, ale też szereg zagrożeń związanych z nieodpowiednim żywieniem:

brak różnorodności – monotonna dieta złożona z jednego rodzaju orzeszków prowadzi do niedoborów
narażenie na spleśniałe produkty – w karmnikach często zalegają stare orzechy z grzybami pleśniowymi, toksycznymi dla wiewiórek
zwiększone ryzyko zatrucia – resztki jedzenia wyrzucane przez ludzi mogą być nasączone chemią, konserwantami i tłuszczami trans

Nieodpowiednia dieta wpływa nie tylko na zdrowie jednostki, ale może również wpływać na całą populację miejską, prowadząc do:

obniżenia odporności
zwiększonej śmiertelności młodych
rozregulowania rytmu biologicznego populacji

Dlatego kluczowe znaczenie ma edukacja społeczna – świadome dokarmianie i ochrona siedlisk, które pozwalają wiewiórkom przetrwać w środowisku zdominowanym przez człowieka bez zatracania swoich naturalnych cech i zdolności. Miejskie wiewiórki są ambasadorkami dzikiej przyrody wśród betonu – warto im na to pozwolić z mądrością i odpowiedzialnością.

Czego wiewiórki nie powinny jeść – produkty szkodliwe i toksyczne

Choć wiewiórki wykazują imponującą elastyczność żywieniową, nie wszystko, co trafi do ich łapek, jest dla nich bezpieczne. Zarówno w naturalnym środowisku, jak i w otoczeniu człowieka mogą zetknąć się z produktami, które są szkodliwe, ciężkostrawne, a niekiedy wręcz toksyczne. Ich spożycie może prowadzić do zaburzeń trawiennych, zatrucia, a nawet śmierci. W tej części artykułu omawiamy najważniejsze zagrożenia dietetyczne, na które narażone są wiewiórki – zarówno leśne, jak i miejskie.

Produkty toksyczne – co może zaszkodzić układowi nerwowemu i pokarmowemu?

Niektóre substancje obecne w pożywieniu człowieka są dla wiewiórek niebezpieczne nawet w niewielkich ilościach. Do najbardziej toksycznych należą:

1. Czekolada

Zawiera teobrominę – alkaloid roślinny, który działa pobudzająco na układ nerwowy, ale u zwierząt (takich jak psy, koty czy właśnie wiewiórki) może powodować:

drgawki,
kołatanie serca,
odwodnienie,
a w dużych dawkach – śmierć.

Nawet mały kawałek czekolady mlecznej może wywołać ostre zatrucie u niewielkiej wiewiórki.

2. Czosnek i cebula

Zawierają związki siarki (tiosiarczany), które uszkadzają czerwone krwinki, prowadząc do anemii hemolitycznej. Objawy zatrucia to:

osłabienie,
duszność,
ciemne zabarwienie moczu.

Nawet po spożyciu niewielkiej ilości – np. resztek z obiadu – może dojść do zatrucia, które ujawnia się po kilku dniach.

3. Sól

Wysokie stężenie sodu w organizmie wiewiórki prowadzi do zaburzeń równowagi elektrolitowej, odwodnienia i przeciążenia nerek. Słone orzeszki, chipsy czy frytki mogą być dla niej równie niebezpieczne jak trucizna.

4. Cukier i słodziki

Cukier w nadmiarze wywołuje u wiewiórek:

biegunki,
zaburzenia trawienia,
stany zapalne wątroby i trzustki.

Słodziki, takie jak ksylitol, są szczególnie groźne – mogą powodować gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi, drgawki i śpiączkę hipoglikemiczną.

Produkty ciężkostrawne – niebezpieczne, choć nie toksyczne

Nie wszystkie produkty, które są szkodliwe dla wiewiórek, muszą być od razu toksyczne. Wiele z nich działa drażniąco na układ pokarmowy, powodując długotrwałe konsekwencje:

pieczywo – fermentuje w żołądku, prowadząc do wzdęć i zaburzeń flory jelitowej
ciastka i wypieki – zawierają tłuszcze trans, które obciążają wątrobę
nabiał – wiewiórki nie trawią laktozy; mleko, ser i jogurt mogą powodować biegunkę
przyprawione jedzenie – nawet niewielkie ilości pieprzu, curry czy musztardy mogą uszkodzić śluzówkę żołądka

Niebezpieczne są też produkty, które długo leżą na zewnątrz, np. stare orzechy z karmnika – mogą być zainfekowane grzybami pleśniowymi (np. z rodzaju Aspergillus), które wytwarzają aflatoksyny – związki silnie rakotwórcze i hepatotoksyczne.

Rośliny toksyczne – co naturalne, nie zawsze jest bezpieczne

W naturze wiewiórki rzadko zjadają rzeczy dla siebie nieodpowiednie, jednak mogą się pomylić – zwłaszcza w środowisku zmienionym przez człowieka. Do potencjalnie niebezpiecznych roślin należą:

cis pospolity – jego nasiona i igły są silnie trujące dla większości ssaków
konwalie – nawet niewielka ilość liści może powodować arytmie serca
wilczomlecze – ich sok drażni przewód pokarmowy i może powodować zatrucia
niektóre grzyby – np. muchomor sromotnikowy czy czubajka cuchnąca

Warto też pamiętać, że orzeszki ziemne (arachidowe), choć chętnie zjadane przez wiewiórki w miastach, w rzeczywistości są leguminami (roślinami strączkowymi), a nie orzechami, i mogą zawierać groźne mykotoksyny oraz powodować wzdęcia.

Objawy zatrucia u wiewiórek – na co zwrócić uwagę?

Jeśli zaobserwujesz wiewiórkę, która wykazuje nietypowe zachowanie, może to być oznaka zatrucia. Charakterystyczne objawy to:

apatia i spowolnienie ruchów
problemy z utrzymaniem równowagi
drgawki lub sztywność kończyn
biegunka, wymioty, ślinotok
gwałtowny spadek masy ciała

W przypadku wiewiórek miejskich, które podchodzą do ludzi, zatrucie może być efektem nie tylko złego jedzenia, ale też kontaktu z trutkami (np. przy wyłożonych środkach na gryzonie). Warto zgłosić takie przypadki odpowiednim służbom miejskim lub ośrodkowi rehabilitacji dzikich zwierząt.

Jak zapobiegać szkodliwym praktykom?

Kluczową rolą nas – ludzi – jest świadome dokarmianie i edukacja innych. Jeśli chcesz pomóc wiewiórkom, zadbaj o:

niesolone orzechy i nasiona dyni/słonecznika w karmniku
czystość pojemników i brak zepsutego jedzenia
informowanie innych, by nie zostawiali ciastek, pieczywa i czekolady

W parkach warto umieszczać tabliczki edukacyjne informujące, czego nie podawać wiewiórkom. Troska o ich zdrowie zaczyna się od naszych codziennych wyborów – zamiast przypadkowej kanapki warto zostawić garść nieprzetworzonych, naturalnych smakołyków, które są zgodne z ich biologicznymi potrzebami.

Wiewiórki nie potrafią odczytywać etykiet i nie znają słowa „sól”. Dlatego to na nas spoczywa odpowiedzialność, by chronić je przed tym, co dla nas bywa niewinne, a dla nich – śmiertelnie groźne.

Jak mądrze dokarmiać wiewiórki – praktyczne wskazówki

Dokarmianie dzikich zwierząt, w tym wiewiórek, budzi wiele emocji – od zachwytu nad ich ufnością po troskę o ich dobrostan. Choć wiewiórki potrafią same zdobywać pożywienie, w okresach niedoboru (zwłaszcza zimą i wczesną wiosną) mogą skorzystać z naszej pomocy. Kluczowe jest jednak, by robić to odpowiedzialnie i z poszanowaniem ich naturalnych zachowań, a nie impulsywnie, kierując się chęcią szybkiego kontaktu. Mądre dokarmianie to nie tylko karmienie – to ochrona zdrowia, instynktów i samodzielności tych zwierząt.

Co i gdzie zostawiać – zasady dobrego dokarmiania

Jeśli decydujesz się wesprzeć wiewiórki pokarmem, pamiętaj o kilku zasadach, które pozwolą im skorzystać z pomocy bez szkody dla organizmu i zachowań naturalnych:

1. Odpowiednie produkty

Wiewiórki najlepiej karmić pokarmem jak najbardziej zbliżonym do ich naturalnej diety, bez dodatków chemicznych, soli i cukru. Najlepsze wybory to:

niesolone orzechy laskowe, włoskie, piniowe
nasiona dyni i słonecznika – ale wyłącznie naturalne, nieprażone i niesolone
jabłka, gruszki, kawałki marchewki lub cukinii – świeże, bez przypraw
suszone owoce bez siarki i cukru, np. jabłka, żurawina, gruszki

Produkty należy nieobierane ze skórki i w całości, by wiewiórki mogły je zgryzać, co pozwala ścierać siekacze i zapobiega przerośnięciu zębów.

2. Lokalizacja karmienia

Najlepszym miejscem do zostawiania pożywienia są:

gałęzie drzew – na wysokości co najmniej 1,5 metra nad ziemią
specjalne karmniki dla wiewiórek – zamknięte pojemniki z klapką, które otwiera sama wiewiórka
dziuple i naturalne schronienia – w pobliżu zadrzewień, ale nie przy ruchliwych ścieżkach

Nigdy nie zostawiaj jedzenia na ziemi, przy ławkach, na placach zabaw czy chodnikach – przyciągniesz w ten sposób inne zwierzęta, np. szczury, a także narażasz wiewiórki na kontakt z psami, ludźmi i samochodami.

3. Regularność

Wiewiórki uczą się, gdzie mogą znaleźć pożywienie. Jeśli dokarmiasz je sporadycznie i w przypadkowych miejscach, możesz zaburzyć ich rytm poszukiwania pokarmu. Jeśli już zdecydujesz się na dokarmianie, rób to:

w wybranym miejscu
o podobnej porze dnia
w sposób przemyślany i kontrolowany

To pozwala im lepiej planować aktywność, a tobie – lepiej monitorować ilość i jakość pożywienia.

Kiedy nie dokarmiać – pora roku i kondycja populacji

Choć wiele osób chce pomagać zwierzętom przez cały rok, są momenty, w których dokarmianie wiewiórek może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Do takich sytuacji należą:

1. Lato i wczesna jesień

W tych porach roku wiewiórki mają dostęp do obfitości naturalnego pokarmu – owoców, orzechów, grzybów, pędów. Dokarmianie może:

osłabić ich instynkt samodzielnego poszukiwania jedzenia
spowodować zależność od człowieka
sprzyjać nadwadze i chorobom metabolicznym

2. Okres rozrodu

Wiosną, gdy samice mają młode, każda niepotrzebna ingerencja człowieka może wywołać stres, co prowadzi do porzucania gniazd lub ograniczenia karmienia. Dokarmianie w pobliżu dziupli w tym czasie jest niewskazane.

3. Okolice dróg i parkingów

Nawet jeśli chcesz zostawić jedzenie w cieniu lub blisko drzewa, nie rób tego przy drodze. Wiewiórki nie potrafią ocenić prędkości pojazdów i często giną pod kołami, kiedy podchodzą do miejsc, gdzie wcześniej znalazły pokarm.

Wspieranie populacji bez karmienia – alternatywne działania

Nie zawsze musisz zostawiać jedzenie, by pomóc wiewiórkom. Możesz wspierać ich populację w bardziej zrównoważony sposób, dbając o ich środowisko życia:

1. Sadzenie drzew i krzewów

Drzewa liściaste (lipa, leszczyna, buk, dąb) oraz krzewy owocujące (derenie, głogi, aronia) to naturalne źródła pokarmu, z których korzystają przez cały rok.

2. Zachowanie starych dziuplastych drzew

Nie ścinaj drzew z dziuplami – to naturalne schronienie i miejsce gniazdowania dla wiewiórek, szczególnie zimą i w okresie rozrodu.

3. Instalacja budek dla wiewiórek

Takie budki mogą pełnić funkcję zarówno miejsca noclegowego, jak i punktu magazynowania zapasów. Dobrze umieszczone i utrzymane budki znacząco zwiększają przeżywalność populacji w okresie zimy.

4. Nieprzeszkadzanie wiosną

Nie zbliżaj się do gniazd i nie próbuj zaglądać do budek. Młode wiewiórki są wrażliwe na zapach człowieka, a stres u matki może skutkować opuszczeniem miotu.

5. Edukacja lokalna

Rozmowy z sąsiadami, uczniami, spacerowiczami – informowanie, co wiewiórki mogą, a czego nie mogą jeść – to klucz do długofalowej ochrony populacji, szczególnie w miastach.

Mądre dokarmianie to coś więcej niż rzucenie orzecha – to świadoma decyzja o odpowiedzialności za dzikie zwierzę, które tylko przez chwilę pojawia się na naszej ścieżce, ale całe życie toczy w swoim rytmie. Im mniej będziemy próbować go zmieniać, a bardziej wspierać, tym dłużej i zdrowiej będą z nami żyć – w parkach, na drzewach, w cieniu miejskich alei i leśnych duktów.

FAQ co jedzą wiewiórki

Jakie są ulubione pokarmy wiewiórek?

Wiewiórki najchętniej jedzą orzechy laskowe, nasiona słonecznika, żołędzie, owoce leśne i grzyby. To pokarmy bogate w energię i składniki odżywcze.

Czy wiewiórki jedzą mięso lub owady?

Tak, choć rzadko – wiewiórki okazjonalnie zjadają owady, larwy lub nawet jaja ptaków. Ich dieta jest częściowo wszystkożerna.

Czy można dokarmiać wiewiórki chlebem lub ciasteczkami?

Nie zaleca się tego. Produkty przetworzone mogą być szkodliwe dla zdrowia wiewiórek i prowadzić do problemów trawiennych.

Jak bezpiecznie dokarmiać wiewiórki w parku lub ogrodzie?

Najlepiej zostawiać naturalne pokarmy: niesolone orzechy, nasiona dyni, jabłka. Nie należy karmić ich z ręki ani zostawiać jedzenia w plastikowych opakowaniach.

Czego wiewiórki nie powinny jeść?

Unikać należy czekolady, cebuli, czosnku, pieczywa, produktów solonych i słodzonych. Takie pokarmy mogą zaszkodzić układowi pokarmowemu i nerwowemu wiewiórek.