Kątniki – co warto wiedzieć o tych pająkach obecnych w naszych domach?

Czym są kątniki? Klasyfikacja i gatunki spotykane w Polsce

Charakterystyka rodziny kątnikowatych

Kątniki, należące do rodziny lejkowcowatych (Agelenidae), to pająki średniej i dużej wielkości, znane z tworzenia charakterystycznych, lejkowatych sieci. Ich nazwa pochodzi właśnie od ulubionych miejsc zamieszkania – kątów w pomieszczeniach, szczelin ścian, piwnic, strychów, altanek czy zakamarków w ogrodach. Są to pająki niezwykle szybkie, skryte i zwinne, choć na ogół nieagresywne wobec człowieka.

Rodzina Agelenidae liczy na świecie ponad 1300 gatunków, ale w Polsce spotykanych jest zaledwie kilka z nich. Najbardziej rozpowszechnione i rozpoznawalne to te, które zasiedlają budynki i ich okolice. Wbrew popularnym obawom – kątniki nie są jadowite w takim sensie, w jakim kojarzymy groźne pająki egzotyczne – ich jad nie stanowi zagrożenia życia czy zdrowia człowieka, choć o tym szerzej w kolejnych częściach artykułu.

Kątnik domowy większy – Eratigena atrica

Najbardziej znanym i budzącym największe emocje gatunkiem w Polsce jest kątnik domowy większy (Eratigena atrica), wcześniej klasyfikowany jako Tegenaria atrica. Jest to jeden z największych pająków występujących w naszym klimacie – jego ciało może mierzyć do 2 cm, a z odnóżami nawet 8–10 cm rozpiętości.

Eratigena atrica jest typowym mieszkańcem budynków – preferuje chłodne, ciemne, wilgotne przestrzenie, np. piwnice, garaże, schody, łazienki, komórki pod schodami czy stare szopy ogrodowe. Często spotyka się go w sieciach o lejkowatym kształcie z jednym tunelem, w którym się ukrywa i czeka na ofiarę. Gdy sieć zostaje naruszona – wybiega błyskawicznie, by chwycić zdobycz.

Cechą charakterystyczną kątnika domowego większego jest ciemna barwa ciała, często brunatna, z wyraźnym wzorem przypominającym „liść” lub „szewron” na karapaksie. Jest dość odporny na chłód i może przeżyć nawet przez całą zimę w nieogrzewanym pomieszczeniu, o ile nie brakuje mu schronienia i pożywienia.

Kątnik domowy mniejszy i inne mniejsze gatunki

Kątnik domowy mniejszy (Eratigena agrestis) jest często mylony z większym kuzynem. Różni się głównie rozmiarem (jest mniejszy) oraz mniej intensywnym wzorem na ciele. Jego sieci są mniej rozbudowane, a sam pająk rzadziej opuszcza swoją kryjówkę. Choć jest mniej spektakularny wizualnie, to również często bywa spotykany w domach, zwłaszcza na niższych kondygnacjach.

Innym przedstawicielem tej rodziny jest np. kątnik murowy (Tegenaria domestica), który z racji swojej nazwy także budzi wiele kontrowersji, mimo że jest pająkiem zupełnie nieszkodliwym. Wyróżnia się delikatniejszą budową, jaśniejszym ubarwieniem i mniejszą długością nóg.

W Polsce spotyka się również kątnika ogrodowego (Eratigena duellica) – ten z kolei woli przebywać na zewnątrz, wśród kamieni, drewna opałowego, w szopach i stogach siana. Choć rzadziej zagląda do wnętrz domów, bywa niekiedy zaniesiony przypadkiem z opałem lub doniczką.

Mity i stereotypy związane z kątnikami

Kątniki, zwłaszcza największy z nich – Eratigena atrica – są często bohaterami miejskich legend. W mediach społecznościowych regularnie krążą zdjęcia olbrzymich pająków podpisanych jako „groźny pająk z Polski”, „trujący kątnik” czy wręcz „polska tarantula”. W rzeczywistości większość tych sensacyjnych przekazów to nadużycie lub błędna interpretacja.

Choć wygląd kątnika może budzić respekt – długie nogi, szybki ruch, ciemna barwa – to są to pająki płochliwe, nieatakujące ludzi, a wręcz unikające kontaktu. Ukąszenie kątnika jest niezwykle rzadkie i zazwyczaj wynika z sytuacji, w której człowiek przypadkowo przygniecie pająka (np. wkładając rękę do buta lub chwytając kątnika gołą dłonią).

Warto też zaznaczyć, że kątniki nie są oznaką brudu ani zaniedbania higieny. Wręcz przeciwnie – mogą pojawić się także w bardzo zadbanych domach, ponieważ przyciągają je owady, spokój i dostęp do schronienia.

Znaczenie kątników w kulturze i świadomości

Choć w polskiej kulturze pająki nie mają tak silnej pozycji symbolicznej jak w mitologiach wschodnich czy afrykańskich, to jednak strach przed kątnikiem często funkcjonuje jako uniwersalna metafora strachu przed nieznanym, skrytym, niewidocznym. W literaturze, komiksach czy filmach często wykorzystuje się motyw dużego pająka w kącie jako synonim zagrożenia, choć realnie rzecz biorąc, kątniki są bardziej naszymi sprzymierzeńcami niż przeciwnikami.

Ich obecność w domach, choć dla wielu niepokojąca, może być znakiem dobrze działającego domowego ekosystemu. Polują na owady, nie niszczą sprzętów, nie roznoszą chorób i nie są agresywne – a więc mogą funkcjonować jako cisi strażnicy porządku biologicznego.

Dlatego zanim sięgniemy po miotłę lub spray – warto wiedzieć, czym dokładnie jest kątnik i jakie ma miejsce w naszym otoczeniu. Ich rola i obecność zasługują na lepsze zrozumienie – bo wiedza rozbraja strach, a edukacja otwiera drzwi do świadomego współistnienia z naturą – także tą o ośmiu nogach.

Gdzie można spotkać kątniki? Typowe siedliska w domach i ogrodach

Preferowane warunki życia kątników

Kątniki są pająkami wyjątkowo dobrze przystosowanymi do życia w środowisku antropogenicznym, czyli stworzonym przez człowieka. Ich naturalne środowiska to ciemne, suche i spokojne zakamarki, które w przyrodzie odpowiadają np. przestrzeniom pod kamieniami, w szczelinach skał czy w starych konarach. W naszych domach kątniki z łatwością odnajdują warunki bardzo zbliżone do tych naturalnych – i z tego względu tak chętnie w nich zamieszkują.

Najczęściej wybierają miejsca, w których rzadko przebywają ludzie, a które zapewniają im poczucie bezpieczeństwa oraz dostęp do pożywienia, czyli małych owadów. To właśnie dlatego pająki te można spotkać w piwnicach, kotłowniach, garażach, komórkach, za meblami, na strychach czy w narożnikach pomieszczeń.

Charakterystyczne dla kątników są ich lejkowate sieci, które rozpinają w kątach – zarówno na podłogach, jak i na sufitach. Pajęczyna ta ma formę płaskiej maty z wylotem w formie rurki, w której pająk przebywa przez większość czasu. Kiedy ofiara wejdzie na sieć, kątnik błyskawicznie wyskakuje z lejka, chwyta zdobycz i wraca z nią do kryjówki.

Typowe miejsca występowania w budynkach

W domach i mieszkaniach kątniki preferują:

kąty i narożniki ścian – szczególnie te mniej uczęszczane, np. za szafą, za lodówką, pod schodami;
piwnice i garaże – z uwagi na mniejszy ruch, wilgotność i dużą ilość owadów, to prawdziwy raj dla kątników;
strychy i poddasza – ciemne, ciepłe przestrzenie, w których rzadko się sprząta, sprzyjają rozwojowi sieci;
łazienki i pralnie – szczególnie przy rurach, gdzie jest cieplej i wilgotniej;
budynki gospodarcze i altany – szczególnie jeśli są drewniane i mają wiele zakamarków.

Warto podkreślić, że obecność kątnika nie jest równoznaczna z brudem, jak często się sądzi. Wręcz przeciwnie – może to być po prostu znak, że w domu jest dobrze rozwinięty mikroekosystem, w którym obecne są owady będące pożywieniem pająków.

Siedliska kątników w ogrodach i przestrzeniach zewnętrznych

Chociaż kątniki są najczęściej spotykane w budynkach, niektóre gatunki dobrze radzą sobie także na zewnątrz. Ich siedliska to:

szopy ogrodowe i drewutnie – ciemne, chłodne miejsca z dużą ilością drewna to idealne środowisko;
altany, tarasy i werandy – zwłaszcza, jeśli są zabudowane i dają cień;
pod kamieniami i donicami – kątniki potrafią budować pajęczyny tuż nad ziemią, między roślinami;
kompostowniki i miejsca z dużą ilością organicznych szczątków – obecność owadów sprawia, że pająki mają tam dużo pożywienia;
szczeliny w murach i ogrodzeniach – to doskonałe kryjówki przed deszczem i drapieżnikami.

Warto zaznaczyć, że kątniki nie przenikają z zewnątrz do wnętrza domów przypadkiem – ich obecność w domu oznacza raczej, że już się tam zadomowiły, a nie że zostały wniesione np. na ubraniu lub z warzywami z ogrodu.

Sezonowość i zachowania migracyjne

Kątniki nie hibernują w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, ale w okresie zimowym stają się znacznie mniej aktywne. Przez chłodne miesiące przebywają głównie w swoich sieciach, rzadziej opuszczając kryjówki, chyba że zostaną zaniepokojone. Ich aktywność wzrasta od wczesnej wiosny, a największy ruch obserwujemy latem i wczesną jesienią, kiedy wiele osobników szuka partnera do rozrodu.

W tym okresie kątniki mogą być bardziej widoczne, ponieważ samce wędrują w poszukiwaniu samic i częściej poruszają się po otwartych przestrzeniach, np. po podłodze czy ścianach. To właśnie wtedy wielu domowników zauważa je pierwszy raz – często w nocy, gdy zapalone światło przyciąga owady, a pająk rusza na polowanie.

Znaczenie znajomości siedlisk w prewencji

Zrozumienie, gdzie kątniki lubią przebywać, jest kluczowe, jeśli chcemy ograniczyć ich obecność w domu. Regularne odkurzanie narożników, wietrzenie pomieszczeń gospodarczych, uszczelnianie szczelin i sprzątanie strychów może znacząco zmniejszyć liczbę tych pająków w naszych domach. Jednak zanim podejmiemy walkę z nimi – warto też zrozumieć, jaką pełnią rolę. O tym opowiemy w kolejnych częściach.

Czy kątniki są niebezpieczne? Fakty, mity i realne ryzyko

Jad kątnika a zdrowie człowieka

Kątniki, jak wszystkie pająki, są wyposażone w gruczoły jadowe, ale to wcale nie oznacza, że ich obecność w domu stanowi zagrożenie dla zdrowia domowników. W rzeczywistości jad kątnika domowego większego (Eratigena atrica) jest stosunkowo słaby – jego działanie ogranicza się do paraliżu drobnych owadów, które stanowią jego pożywienie.

Dla człowieka jad ten nie jest toksyczny. Ukąszenie może wywołać łagodną reakcję alergiczną – swędzenie, delikatny obrzęk lub zaczerwienienie, podobne do ugryzienia komara. Tylko w bardzo rzadkich przypadkach – np. u osób z silną alergią lub u dzieci – może dojść do silniejszej reakcji organizmu. W takiej sytuacji warto skonsultować się z lekarzem, choć nadal nie mówimy o sytuacji zagrażającej życiu.

Warto podkreślić, że kątniki nie atakują człowieka z własnej inicjatywy. Ukąszenia zdarzają się wyłącznie wtedy, gdy pająk zostanie gwałtownie przygnieciony lub zaskoczony – np. w pościeli, w bucie, za kołnierzem. To naturalna reakcja obronna – a nie agresja wobec ludzi.

Czy kątniki są groźne dla zwierząt domowych?

Wielu właścicieli psów czy kotów obawia się, że ich pupile mogą ucierpieć po kontakcie z kątnikiem. Rzeczywistość jest dużo mniej dramatyczna niż internetowe doniesienia – jad kątnika nie zagraża zwierzętom domowym. Psy i koty są zazwyczaj zbyt duże, by ukąszenie miało jakiekolwiek działanie. Co więcej, większość czworonogów nie przejawia zainteresowania pająkami – a jeśli nawet, to kątnik szybko umyka przed potencjalnym zagrożeniem.

Obalanie mitów medialnych i internetowych sensacji

W sieci regularnie pojawiają się informacje o „śmiertelnie jadowitym kątniku”, „groźnym pająku z Polski” czy „polskiej tarantuli”. Często załączane są zdjęcia dużych osobników kątnika domowego większego, które rzeczywiście wyglądają dość imponująco – ale rozmiar nie idzie w parze z zagrożeniem.

Sensacyjne nagłówki zniekształcają rzeczywistość, budując fałszywe przekonania o niebezpiecznych „inwazjach pająków”. Tymczasem kątniki są częścią naturalnego ekosystemu, również tego domowego, i pełnią ważną rolę w ograniczaniu populacji owadów.

W krajach anglojęzycznych, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii i Niemczech, kątniki również budzą emocje, jednak lokalne służby sanitarno-epidemiologiczne jednoznacznie uznają je za nieszkodliwe dla ludzi i zwierząt.

Rola kątników w kontroli populacji owadów

Choć mogą wydawać się niepożądanymi lokatorami, kątniki to doskonali myśliwi, którzy w nocy wychodzą na łowy. Ich sieci stanowią pułapki na muszki, komary, muchy, rybiki cukrowe i inne małe owady, które często przeszkadzają domownikom. W ten sposób pełnią funkcję naturalnego środka owadobójczego, bez chemii i bez hałasu.

Warto zauważyć, że kątniki są jednymi z niewielu pająków, które aktywnie patrolują swoją pajęczynę i reagują na wibracje, przez co ich skuteczność łowiecka jest naprawdę imponująca. Czasem w jednej sieci można znaleźć kilka złapanych ofiar – co świadczy o ich dużej roli w ograniczaniu liczby owadów.

Dzięki tej aktywności kątniki zmniejszają ryzyko rozwoju much, meszek czy moli spożywczych – więc można uznać je za sprzymierzeńców w dbaniu o czystość i higienę w domu.

Dlaczego warto przestać się ich bać?

Arachnofobia, czyli lęk przed pająkami, jest jedną z najczęściej występujących fobii na świecie. Choć irracjonalna, może skutecznie utrudniać codzienne funkcjonowanie – szczególnie w miesiącach, kiedy pająki są bardziej aktywne. Warto jednak wiedzieć, że edukacja o realnych zagrożeniach (a właściwie ich braku) może pomóc w oswojeniu lęku.

Zrozumienie, że kątniki nie są niebezpieczne, nie atakują, nie żywią się krwią, nie rozprzestrzeniają chorób i nie przynoszą pecha, może być początkiem zmiany podejścia. Zamiast paniki – można zastosować spokojne, ekologiczne sposoby ograniczania ich obecności (o czym w kolejnych częściach).

A jeśli już mamy z nimi do czynienia – warto pamiętać, że zwykły słoik i kartka papieru wystarczą, by przenieść kątnika na zewnątrz. Bez krzywdy dla niego, bez stresu dla nas.

Jak ograniczyć obecność kątników w domu – skuteczne i bezpieczne sposoby

Dlaczego nie warto ich zabijać?

Zanim przejdziemy do metod zapobiegania obecności kątników w naszych domach, warto zaznaczyć, że nie są to szkodniki, lecz pożyteczne stworzenia. Ich rola w ekosystemie domowym, jak wspomniano wcześniej, polega przede wszystkim na ograniczaniu liczby much, komarów, moli i innych drobnych owadów. Co więcej, kątniki nie niszczą materiałów, nie gryzą mebli, nie przenoszą chorób.

Jeśli więc nie masz silnej arachnofobii – rozważ nie walkę, lecz kontrolę. Czasami wystarczy odpowiednie zarządzanie przestrzenią, by pająki same wybrały sobie inne miejsce do życia.

Uszczelnianie domu – pierwsza linia obrony

Najważniejszym krokiem w ograniczaniu obecności kątników jest eliminacja ich dróg dostępu. Choć większość osobników rozmnaża się już wewnątrz budynku, to nowe mogą dostawać się z zewnątrz, zwłaszcza jesienią, gdy szukają ciepłego schronienia.

Oto, co warto zrobić:

Uszczelnić szczeliny wokół okien i drzwi, zwłaszcza przy progach i futrynach.
Zabezpieczyć kratki wentylacyjne drobną siatką, która nie blokuje przepływu powietrza, ale zatrzymuje owady i pająki.
Zamontować moskitiery w oknach – nie tylko przeciw komarom, ale również pająkom i innym owadom.
Uszczelnić przestrzenie wokół rur i przewodów, które prowadzą do wnętrza budynku z zewnątrz.

Pamiętajmy, że kątniki nie wlatują, lecz wchodzą – nawet przez bardzo wąskie szczeliny, np. w ramie drzwi garażowych czy drzwi do piwnicy.

Regularne sprzątanie – mniej pajęczyn, mniej owadów

Kątniki nie lubią, gdy ich pajęczyny są niszczone. Regularne odkurzanie narożników, szczególnie w mniej uczęszczanych miejscach (np. za meblami, w piwnicach, na strychu), zniechęca je do osiedlania się. Co więcej, sprzątając dokładnie, usuwamy również ich ofiary – a więc zmniejszamy atrakcyjność danego miejsca jako „stołówki”.

Warto zwrócić uwagę na:

przestrzenie pod meblami, gdzie często zbierają się martwe owady i kurz;
kąty sufitów – szczególnie w pomieszczeniach rzadko odwiedzanych;
zakamarki w szafkach, spiżarniach i garażach;
piwnice i strychy, gdzie kątniki czują się najlepiej.

Pająki często pojawiają się tam, gdzie są owady – likwidując potencjalne ofiary, ograniczamy populację kątników.

Naturalne odstraszacze, które naprawdę działają

Jeśli nie chcesz zabijać pająków, ale chcesz, by trzymały się z daleka od Twojego domu – warto zastosować naturalne repelenty, które działają na zmysł węchu kątników. Oto kilka sprawdzonych przykładów:

Olejek miętowy – kątniki go nie znoszą. Kilka kropli wymieszanych z wodą i spryskanych po kątach działa odstraszająco.
Olejek z cytryny, eukaliptusa lub drzewa herbacianego – również skuteczne.
Ocet spirytusowy – roztwór w proporcji 1:1 z wodą, rozprowadzony w miejscach występowania pajęczyn, skutecznie zniechęca pająki do powrotu.
Kasztany i orzechy włoskie – znana metoda ludowa. Rozłożone w rogach pomieszczeń mają odstraszać kątniki, choć skuteczność bywa zmienna.
Suszona lawenda i liście laurowe – niektóre pająki ich nie tolerują.

Naturalne środki mają tę zaletę, że są bezpieczne dla ludzi, zwierząt i środowiska, a przy tym mogą pełnić dodatkową funkcję zapachową w domu.

Co robić, gdy kątnik się pojawi?

Jeśli zauważysz kątnika i chcesz się go pozbyć bez szkody dla niego:

Nałóż słoik lub szklankę na pająka.
Wsunięciem kartki papieru od spodu unieś całość i wynieś na zewnątrz.
Uwolnij pająka w ogrodzie, na trawniku lub w altanie – tam z pewnością znajdzie nowe miejsce do życia.

Jeśli pająków jest więcej i pojawiają się regularnie, warto zidentyfikować, które obszary domu sprzyjają ich obecności i wdrożyć opisane wcześniej środki zaradcze.

Zabijanie pająków, zwłaszcza kątników, jest nie tylko niepotrzebne, ale wręcz szkodliwe z ekologicznego punktu widzenia – zamiast chemii i agresji lepiej postawić na prewencję i naturalne rozwiązania.

Kątniki a ekosystem domowy – dlaczego warto spojrzeć na nie inaczej?

Pająk w domu – wróg czy sprzymierzeniec?

Wielu z nas reaguje na widok pająka instynktownie: lękiem, odrazą, chęcią szybkiego pozbycia się „intruza”. Ale czy naprawdę kątniki zasługują na miano niechcianych gości? Czy nie warto przyjrzeć się im z innej perspektywy – nie jako zagrożeniu, lecz cichym sprzymierzeńcom w walce z niechcianymi owadami?

Z punktu widzenia ekologii domowej, kątniki pełnią istotną funkcję regulacyjną. W domach, w których ich nie ma, często obserwuje się wzrost liczby moli spożywczych, much, komarów czy nawet pluskiew. Tymczasem obecność jednego czy dwóch kątników często oznacza, że populacja owadów jest pod kontrolą – i nie trzeba stosować środków chemicznych.

Kątniki w kulturze i symbolice

Choć w popkulturze pająki rzadko cieszą się dobrą opinią, to jednak w wielu tradycjach ludowych i kulturach mają zupełnie inne znaczenie. Przykładowo:

W kulturze słowiańskiej pająk był symbolem pracowitości i ochrony przed złymi mocami. Wierzono, że zniszczenie pajęczyny przynosi pecha.
W Japonii niektóre gatunki pająków uznaje się za dobrych duchów domostwa.
W chrześcijaństwie pająk, który utkał sieć w wejściu do groty, gdzie schronił się Jezus, symbolizuje Bożą opiekę i mądrość.

Zatem może warto przestać traktować kątnika jak groźnego przeciwnika, a spojrzeć na niego jak na małego, uważnego strażnika naszego mikroświata?

Edukacja zamiast lęku

Większość naszych reakcji na pająki to wynik braku wiedzy lub powielania mitów. Edukacja – zarówno dzieci, jak i dorosłych – w zakresie biologii i zachowań tych zwierząt, pozwala zmniejszyć irracjonalny strach, a nawet wzbudzić ciekawość. Dzieci, które poznają pająki w kontrolowanym, bezpiecznym środowisku (np. w terrarium, pod mikroskopem, w książkach), uczą się szacunku do tych istot i nie traktują ich z agresją.

W krajach skandynawskich czy w Niemczech prowadzi się kampanie edukacyjne, które tłumaczą rolę pająków w ekosystemie domowym i zachęcają do pokojowego współistnienia. W Polsce również rośnie zainteresowanie edukacją przyrodniczą, co może stopniowo zmieniać podejście do kątników i innych domowych „lokatorów”.

Odpowiedzialne podejście do natury – również w mieszkaniu

Dbanie o przyrodę zaczyna się nie tylko w lesie czy na łące, ale także w naszych domach. Kiedy rozumiemy, że każda istota ma swoje miejsce w ekosystemie – również kątnik – łatwiej nam zaakceptować ich obecność jako elementu większej całości. Takie podejście nie tylko wspiera różnorodność biologiczną, ale także uczy uważności, empatii i szacunku do życia w każdej formie.

Można powiedzieć, że kątnik to mały nauczyciel ekologii – obecny, cichy, pracowity i całkowicie niezależny. Jeśli pozwolimy mu żyć obok nas – on odwdzięczy się porządkiem w świecie owadów.

Kątniki a przyszłość naszych relacji z przyrodą

W dobie zmian klimatycznych, utraty bioróżnorodności i coraz większego oddzielenia człowieka od przyrody, nawet tak drobny temat jak pająk w rogu pokoju może stać się początkiem większej refleksji. Jak bardzo jesteśmy gotowi żyć w harmonii z innymi istotami? Czy potrafimy zrezygnować z natychmiastowej eliminacji tego, co nieznane, na rzecz poznania i zrozumienia?

Kątniki przypominają nam, że przyroda jest bliżej, niż myślimy. I że warto czasem pochylić się nad tym, co małe – bo właśnie w tych szczegółach ukrywa się często największa mądrość.

FAQ: Kątniki – pająki w domu i ich znaczenie

Czy kątniki są niebezpieczne dla człowieka?

Większość kątników spotykanych w Polsce nie stanowi zagrożenia. Ich jad nie jest groźny, a ugryzienia zdarzają się rzadko i mają łagodny przebieg.

Gdzie najczęściej można znaleźć kątniki?

Kątniki lubią suche, zacienione i spokojne miejsca – np. kąty w pokojach, piwnice, za meblami, w szopach i poddaszach.

Jak odróżnić kątnika od innych pająków?

Kątniki mają duży, ciemny odwłok, długie nogi i często budują charakterystyczne lejkowate sieci. Są szybkie i poruszają się wzdłuż ścian i podłóg.

Jak bezpiecznie usunąć kątnika z domu?

Można go złapać do słoika i wynieść na zewnątrz. Naturalne odstraszacze, jak olejek z mięty pieprzowej czy cytrusy, mogą zapobiec jego powrotowi.

Czy obecność kątników świadczy o brudzie?

Nie. Kątniki nie są wskaźnikiem braku higieny – wchodzą do domów, szukając schronienia i pożywienia, nawet w bardzo czystych pomieszczeniach.